Şahıs Sigorta Primleri İle Bireysel Emeklilik Katkı Paylarının Gelir Vergisi ve Sosyal Sigortalar Kanunu Kapsamında İzahı ve Değerlendirilmesi-II

 

VI- ÖDENEN KATKI PAYI VE PRİMLERİN VERGİ MATRAHININ TESPİTİNDE İNDİRİM KONUSU YAPILMASINA İLİŞKİN ÖRNEKLİ AÇIKLAMALAR

Yaklaşım Dergisi’nin Nisan 2005 sayısında yer alan yazımızın I. bölümü Mart 2005’te kaleme alınmış ve “V-Şahıs Sigorta Primleri Ve Bireysel Emeklilik Katkı Payları Ödemelerinin Sosyal Sigortalar Mevzuatı Açısından Değerlendirilmesi” bölümünde SSK İstanbul Sigorta Müdürlüğü’nün 01.10.2004 tarih ve 411263.34/116841 sayılı Özelgesi’ndeki açıklamalar doğrultusunda, özel sağlık sigortası primlerinin, prim kesintisine tabi olmadığı ifade edilmişti.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı Sigorta İşleri Genel Müdürlüğü Sigorta Primleri Daire Başkanlığı, Özelge (1)ile;

“..Yolluklar, çocuk ve aile zamları, ölüm, doğum ve evlenme yardımları ile ayni yardımlar dışında yapılan tüm nakit ödemeler, sigorta primine tabidir. 506 sayılı Kanun’un 77. maddesinin ikinci fıkrasında da; primden istisna olduğu öngörülen ödemeler yine tek tek sayılmış ve bu ödemeler dışında, her ne ad altında ödeme yapılırsa yapılsın, tüm ödemelerin prime tabi tutulacağı, hükme bağlanmıştır.     

Bu bakımdan, işverenlerce özel sağlık şirketlerine ödenen “özel sağlık sigortası primleri”nden, sigorta primi kesilerek, Sosyal Sigortalar Kurumu’na ödenmesi gerekmektedir” şeklinde açıklama yapılmıştır.

Yukarıdaki açıklamalarda dikkate alınarak; ödenen katkı payı ve primlerin vergi matrahının tespitinde indirim konusu yapılması dört farklı durumda ele alınmıştır. Bunlar;

- Ücretliler tarafından ödenmesi halinde vergi matrahına etkisi

- İşverenler tarafından ödenmesi halinde vergi matrahına etkisi

- Kısmen ücretli kısmen işverenler tarafından ödenmesi halinde vergi matrahına etkisi

- Yıllık gelir vergisi beyannamesi verenlerin bu primleri beyan ettikleri kazançtan indirim konusu yapmaları halinde vergi matrahının etkilenişi.     

A- ÜCRETLİLER TARAFINDAN ÖDENMESİ HALİNDE VERGİ MATRAHININ TESPİTİ

Örnek-1:

Ücretli (A)’nın Ekim 2004 döneminde ödediği katkı payı ve prim ödemeleri ile diğer verilerin aşağıdaki gibi olması halinde indirim konusu yapabileceği tutarlar ve ücret hesaplamaları aşağıdaki gibi olacaktır.

Aylık Brüt Ücret

900.000.000 TL

Katkı Payı Ödemesi

200.000.000 TL

Şahıs Sigorta Primleri Ödemesi

50.000.000 TL

Ocak-Eylül 2004 Döneminde İndirim Konusu Yapılmış Toplam Tutar

1.650.000.000 TL

Asgari Ücretin Yıllık Tutarı

5.202.900.000 TL

Brüt Ücretin % 10’u

90.000.000 TL

Brüt Ücretin % 5’i

45.000.000 TL

İndirim Konusu Yapılabilecek Tutar

90.000.000 TL

 

1

AYLIK BRÜT ÜCRET

 

 

900.000.000,00 TL

2

% 14 SSK İŞÇİ PAYI

14 %

 

126.000.000,00 TL

3

% 1 İŞSİZLİK SİGORTASI İŞÇİ PAYI

1 %

 

9.000.000,00 TL

4

İNDİRİM KONUSU YAPILABİLECEK PRİM VE KATKI PAYIÖDEMELERİ 
(Dönemde indirim konusu yapılabilecek azami tutar, önceki dönemlerde indirim konusu yapılan tutar ile bu dönemde indirim konusu yapılacak tutar toplamının yıllık asgari ücret tutarını aşmaması kaydıyla ödenen primin bireysel emeklilik veya şahıs sigortası primi olma durumuna göre brüt ücretin % 10 veya % 5’ine kadarıdır. )

 

 

90.000.000,00 TL

-

İndirilebilecek Şahıs Sigortası Primi

 

45.000.000,00 TL

 

-

İndirilebilecek Bireysel Emeklilik Katkı Payı

 

90.000.000,00 TL

5

GELİR VERGİSİ, MATRAHI

 

 

675.000.000,00 TL

6

GELİR VERGİSİ VE DAMGA VERGİSİ TOPLAM TUTARI

 

 

174.150.000,00 TL

-

Gelir vergisi oranı ve tutarı (vergi matrahının % 25’lik orana isabet ettiği varsayılmıştır.)

25 %

168.750.000,00 TL

 

-

Damga vergisi oranı ve tutarı

0,6 %

5.400.000,00 TL

7

VERGİ VE DİĞER KESİNTİLER TOPLAMI (2+3+4+6)

 

 

309.150.000,00 TL

8

NET ÜCRET

 

 

590.850.000,00 TL

Örnek-2:

Ücretli (B)’nin Kasım 2004 döneminde ödediği katkı payı ve prim ödemeleri ile diğer verilerin aşağıdaki gibi olması halinde indirim konusu yapabileceği tutarlar ve ücret hesaplamaları aşağıdaki gibi olacaktır.

Aylık Brüt Ücret

4.000.000.000 TL

Katkı Payı Ödemesi

300.000.000 TL

Şahıs Sigorta Primleri Ödemesi

150.000.000 TL

Ocak-Ekim 2004 Döneminde İndirim Konusu Yapılmış Toplam Tutar

5.000.000.000 TL

Asgari Ücretin Yıllık Tutarı

5.202.900.000 TL

Brüt Ücretin % 10’u

400.000.000 TL

Brüt Ücretin % 5’i

200.000.000 TL

İndirim Konusu Yapılabilecek Tutar

202.900.000 TL

 

1

AYLIK BRÜT ÜCRET

 

 

4.000.000.000,00 TL

 

SSK Matrahı (tavan)

 

 

2.886.975.000,00 TL

2

% 14 SSK İŞÇİ PAYI

14 %

 

404.176.500,00 TL

3

% 1 İŞSİZLİK SİGORTASI İŞÇİ PAYI

1 %

 

28.869.750,00 TL

4

İNDİRİM KONUSU YAPILABİLECEK PRİM VE KATKI PAYI ÖDEMELERİ 
(Dönemde indirim konusu yapılabilecek azami tutar, önceki dönemlerde indirim konusu yapılan tutar ile bu dönemde indirim konusu yapılacak tutar toplamının yıllık asgari ücret tutarını aşmaması kaydıyla ödenen primin bireysel emeklilik veya şahıs sigortası primi olma durumuna göre brüt ücretin % 10 veya % 5’ine kadarıdır.

 

 

202.900.000,00 TL

4-a

İndirilebilecek Şahıs Sigortası Primi

 

150.000.000,00 TL

 

4-b

İndirilebilecek Bireysel Emeklilik Katkı Payı

 

400.000.000,00 TL

5

GELİR VERGİSİ MATRAHI

 

 

3.364.053.750,00 TL

6

GELİR VERGİSİ VE DAMGA VERGİSİ TOPLAM TUTARI

 

 

865.013.437,50 TL

6-a

Gelir vergisi oranı ve tutarı (vergi matrahının % 25’lik orana isabet ettiği varsayılmıştır.)

25 %

841.013.437,50 TL

 

6-b

Damga vergisi oranı ve tutarı

0,6 %

24.000.000,00 TL

7

VERGİ VE DİĞER KESİNTİLER TOPLAMI (2+3+6)

 

 

1.298.059.687,50 TL

8

NET ÜCRET (1-7)

 

 

2.701.940.312,50 TL

B- İŞVERENLER TARAFINDAN ÖDENMESİ HALİNDE VERGİ MATRAHINA ETKİSİ

1- İşveren Tarafından İndirim Konusu Yapılabilecek Sınırlar Dahilinde Prim Ödemesi

Örnek-3:

(D) A.Ş., ücretli (E)’nin Ocak 2005 döneminde bir personeli için 60 YTL’lik sağlık sigortası primi ödemiştir. Prim ödemeleri ile diğer verilerin aşağıdaki gibi olması halinde indirim konusu yapabileceği tutarlar ve ücret hesaplamaları aşağıdaki gibi olacaktır;

Aylık Brüt Ücret

1.500 YTL

Şahıs Sigorta Primleri Ödemesi

60 YTL

Asgari Ücretin Yıllık Tutarı

5.864.40 YTL

Brüt Ücretin % 5’i

75 YTL

İndirim Konusu Yapılabilecek Tutar

60 YTL

Gelir Vergisi Kanunu’nun 40. maddesinin 9 numaralı bendinde yer alan hüküm işverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının, ücretlerle ilişkilendirilmeksizin, ticari kazancın tespitinde gider olarak indirilmesine imkan tanımaktadır.

Bu kapsamda indirim konusu yapılabilecek tutar, ücretlinin elde ettiği ücretin % 10’unu ve yıllık bazda asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacaktır.

Yukarıdaki örnekte işverenin personeli adına ödediği sağlık sigorta primi GVK’nın 40/9. bendinde yer alan bireysel emeklilik katkı payı statüsünde olmadığından ücretlerle ilişkilendirilmeksizin, ticari kazancın tespitinde gider olarak yazılamayacaktır. Ancak işveren ödediği primi ücretle ilişkilendirerek giderleştirebilecek ve ücret bordrosu hesaplamaları aşağıdaki gibi olacaktır.

1

AYLIK BRÜT ÜCRET (1500+71,09)

 

 

1.571,09 YTL

 

SSK Matrahı (tavan)

 

 

3.176,70 YTL

 

SSK Matrahı

 

 

1.571,09 YTL

2

% 14 SSK İŞÇİ PAYI

14 %

 

219,95 YTL

3

% 1 İŞSİZLİK SİGORTASI İŞÇİ PAYI

1 %

 

15,71 YTL

4

 İNDİRİM KONUSU YAPILABİLECEK PRİM VE KATKI PAYI ÖDEMELERİ 
(Dönemde indirim konusu yapılabilecek azami tutar, önceki dönemlerde indirim konusu yapılan tutar ile bu dönemde indirim konusu yapılacak tutar toplamının, yıllık asgari ücret tutarını aşmaması kaydıyla ödenen primin bireysel emeklilik veya şahıs sigortası primi olma durumuna göre brüt ücretin % 10 veya % 5’ine kadarıdır. )

 

 

71,09 YTL

4-a

İndirilebilecek Şahıs Sigortası Primi

Net 

60,00 YTL

 

4-b

İşveren tarafından karşılanan, ticari kazançtan gider olarak indirilmeyen yasal sınırlar dahilinde kalan ve ücret olarak giderleştirilmesi gereken şahıs sigorta primi

Brüt

71,09 YTL

 

5

GELİR VERGİSİ MATRAHI (İşveren tarafından karşılanan şahıs sigorta primi brüt ücretin %5‘inin altında kaldığından Gelir Vergisi matrahının hesabındaki etkisi tekrar indirim konusu yapılmıştır.)

 

 

1.275,00 YTL

DAMGA VERGİSİ MATRAHI

 

 

1.571,09 YTL

7

GELİR VERGİSİ VE DAMGA VERGİSİ TOPLAM TUTARI

 

 

200,68 YTL

7-a

Gelir vergisi oranı ve tutarı (vergi matrahının % 15’lik orana isabet ettiği varsayılmıştır.)

15 %

191,25 YTL

 

7-b

Damga vergisi oranı ve tutarı

0,6%

9,43 YTL

8

VERGİ VE DİĞER KESİNTİLER TOPLAMI (2+3+(4-a)+7)

 

 

496,34 YTL

9

NET ÜCRET

 

 

1.074,75 YTL

 

 


        YMM (Trend Denetim ve YMM A.Ş.)

(à)         Yazının I. Bölümü İçin Bkz. Yaklaşım, Sayı: 148, Nisan 2005 s. 123-127

(1)         Şükrü KIZILOT, “Özel Sağlık Sigortasına Prim Darbesi”, Hürriyet, 09.04.2005; 01.04.2005 tarih ve B.13.2.SSK.5.01.08.00/VII-0000-77/230671 sayılı Özelge (Özelge’nin tam metnini bu sayımızdaki “Özelgeler ve İç Genelgeler” bölümümüzde bulabilirsiniz).